Wizyta studyjna Islandia
W dniach 30.09.2023 – 06.10.2023 dzięki realizacji projektu
współpracy dwustronnej z Miastem Reykjavik finansowanej z funduszy
norweskich w programie Aktywni Obywatele odbyła się wizyta studyjna
do Islandii w celu poznania funkcjonowania tamtejszej edukacji, a w
szczególności systemu oceniania uczniów. Naszą wizytę
rozpoczęliśmy od spotkania w Urzędzie Miasta Reykjavik, gdzie
poznaliśmy islandzki system edukacji. Tam przedstawiliśmy naszą
fundację oraz poznaliśmy plan naszej wizyty.
Pierwsza szkołę, którą odwiedziliśmy była Fella Skoli w
Reykjaviku. Jest to wielokulturowa szkoła mieszcząca się w dzielnicy
z blokami osiedlowymi, które zamieszkane są głównie przez
obcokrajowców. Zastępca dyrektora szkoły z uwagą wyjaśnił nam
organizację pracy placówki. W szkole mieszczą się profesjonalne,
bardzo dobrze wyposażone pracownie do nauki praktycznych kompetencji, a
starsi uczniowie biorą udział w zajęciach z młodszymi. Realizowane
tam są przedmioty artystyczne oraz profesjonalne zajęcia z gotowania w
sali – kuchni, zajęcia z prania w pralce czy robienia na drutach.
Przedmioty przygotowujące do życia mają zatem ważne miejsce w
szkole. Tam, bardzo istotne jest również aby dzieci rozwijały swoją
twórczość i kreatywność, dlatego też oprócz przedmiotów
podstawowych uczniowie mają pakiety zajęć do wyboru, na przykład
zajęcia taneczne, teatralne, muzyczne. W tej szkole nie ma ocen w
formie stopni, a ocenia się formatywnie. Duże znaczenie ma samoocena
związana z odpowiedzialnością uczniów za swoje uczenie się. Jest to
szkoła w zmianie i rozwoju, która chce spełniać marzenia swoich
uczniów w atmosferze przyjaznych relacji.
Drugą szkołą, którą odwiedziliśmy była szkoła Nordlingaskóli w
Reykjaviku. Nowoczesna, z przestronnym holem pełniącym w zależności
od potrzeb funkcję stołówki, auli, sali teatralnej z wysuwanym
podium. Sale lekcyjne mają powierzchnię ponad 100 metrów
kwadratowych, gdzie dzieci i młodzież pracują zespołowo nad
realizacją zadań stawianych przez nauczyciela. Uczniowie do pracy
wykorzystują tablety będące własnością szkoły. Na lekcji WOSu
młodzież projektuje gry komputerowe. W każdej sali znajduje się
szafka z potrzebnymi do pracy przyborami – kartkami, kredkami,
nożyczkami, kalkulatorami oraz tablicami na kółkach przestawianymi w
zależności od potrzeb. Wśród pracujących uczniów przemieszcza się
nauczyciel udzielając informacji zwrotnej pomagając uczniom osiągać
cele. Ciekawym zjawiskiem jest dostarczana dzieciom codzienna porcja
świeżych owoców, których skosztować może każdy uczeń. Oprócz
sal do nauki przedmiotów ogólnokształcących w szkole znajdują się
pracownie do nauki gotowania, szydełkowania, szycia, prasowania,
stolarstwa oraz dwa piece do wypalania ceramiki stworzonej przez
uczniów. Na ścianach korytarzy znajdują się artefakty wykonane przez
uczniów w ramach wielu projektów. W tej szkole uczniowie planują
swoje uczenie się w tworzonych przez siebie zeszytach. Wszyscy spotkani
uczniowie z przekonaniem mówią, że lubią swoją szkołę i chętnie
do niej uczęszczają.
Trzecią szkołą odwiedzoną przez nas była najstarsza szkoła w
Reykjaviku, która przywitała nas porannym śpiewaniem całej
społeczności szkolnej w ogromnej, otwartej przestrzeni holu szkoły.
Taka praktyka służy budowaniu relacji, łączy społeczność i
angażuje do współpracy rodziców, którzy wraz z dziećmi uczą się
piosenki miesiąca. Na każdych drzwiach poszczególnych klas znajduje
się pierwsza litera jednej z wartości, które towarzyszą dzieciom i
nauczycielom w drodze do realizacji celów. Spacer po szkole i rozmowy z
dziećmi pokazują, że uczą się one dla życia w oparciu o to, co ma
dla nich znaczenie. Nauczyciele wspólnie planują proces uczenia się
dzieci, tak aby mogły one wiązać treści różnych przedmiotów w
jeden obraz świata.
Dzieci uczą się przyszywać guziki, szyją fartuchy, które
następnie wykorzystują do nauki gotowania. Najmłodsze dzieci uczą
się obróbki drewna budując karmniki czy łóżka dla misiów, które
wcześniej same uszyły. Przy każdym zadaniu, które wykonują
uczniowie widoczne są cele i kryteria sukcesu. Bardzo istotne jest to,
że w czasie lekcji udzielana jest powszechna informacja zwrotna
prowadząca ucznia przez proces uczenia. Ponadto, uczniowie często
oceniają siebie nawzajem oraz dokonują samooceny.
Edukacja zaczyna się od przedszkola, dlatego podczas wizyty nie
zabrakło również wizyty w dwóch przedszkolach: przyszkolnym oddziale
i przedszkolu mieszczącym się w samodzielnym budynku. Przedszkola w
Islandii to połączenie żłobka i przedszkola. Można zapisać tu
dziecko od 18 miesiąca życia. Przedszkole organizuje zabawy i zajęcia
w oparciu o minimalną podstawę programową. Jest duża autonomia w
doborze metod pracy. W pierwszej placówce, którą odwiedziliśmy
stawiają na podążanie za dzieckiem i jego potrzebami. Nauczyciele nie
organizują zajęć dla dzieci o danej godzinie i nie planują tematyki.
Specjalne klocki, oparte o metodę Montessori, sprowadzane USA
stanowią podstawę edukacji matematycznej, kształtowania wyobraźni i
kreatywności, ale także nauki czytania. Kształtowanie
samodzielności to również samodzielna obsługa przy posiłku od 4
roku życia i odpowiedzialność za swoją zabawę.
Druga placówka przedszkolna także opiera edukację o działanie,
jednak organizuje już zajęcia edukacyjne. Wszyscy dbają o rozwój
społeczny dzieci, ruchowy, zdrowotny, rozwój kreatywności, a przede
wszystkim o kształtowanie poczucia odpowiedzialności.
Na podsumowanie, wizyta w Islandzkim Ministerstwie Edukacji i Dzieci
pozwoliła nam zebrać dotychczasowe szkolne doświadczenia. Na bazie
podstawy programowej, opisu kompetencji i zasad oceniania zobaczyliśmy i usłyszeliśmy czym kieruje się cały system nauczania i oceniania.
Edukacja islandzka charakteryzuje się nastawieniem na kompetencje.
Ocenianie jest formatywno-kształtujące w procesie oraz sumujące na
koniec 10 klasy. Wyraża się literami A, B, C I D.
W ramach współpracy dwustronnej z Miastem Reykjavik podczas wizyty
mogliśmy zaczerpnąć z Islandii edukacyjnych doświadczeń w pracy bez
stopni, natomiast nauczyciele islandzkich szkół zainteresowali się
zwinnym zarządzaniem i planowaniem pracy. Dlatego też, w budynku
urzędu Miasta Reykjavik przeprowadziliśmy szkolenie z metodyki Scrum,
z wartości pracy zespołowej i ze zwinnego planowania. Uczestnicy z
dużym zainteresowaniem i zaangażowaniem planowali działania
doświadczając efektywności.
Wizyta w Islandii zainspirowała nas do wprowadzania systematycznych
zmian w polskiej edukacji.
Podczas wizyty pomimo napiętego grafiku znaleźliśmy czas na spacer
po mieście i zwiedzanie najbliższych cudów natury! To piękny
piękny aczkolwiek zimny kraj!
